W 1875 wymieniono dach świątyni i nadbudowano XVIII-wieczną wieżę, a w l. 1931-38, w związku z erygowaniem nowej parafii katolickiej (1934), zmieniono elewację kościoła na neoromańską, wybudowano taras i schody prowadzące do Małego Rynku oraz wzniesiono ołtarz główny.

W l. 1950-64 północnej nawie bocznej przywrócono pierwotny gotycki charakter. W 1. 1995-96 nastąpiły spękania fasady świątyni, grożąc obsunięciem muru. Wykonano prace zabezpieczające. Na uwagę zasługują: XVIII-wieczne ołtarze i ambona (1739) o bogatej dekoracji snycerskiej oraz obrazy, m.in. w ołtarzu głównym późnobarokowy obraz „Spotkanie św. Wojciecha z księciem Jerzym w 984”, nad łukiem w głównej nawie XVIII-wieczny obraz Niepokalanego Poczęcia NMP, przywieziony (po II wojnie światowej) z kolegiaty Stanisławowskiej, gotycki tryptyk (XIV w.) z plebanii w Starogoszczy ze środkową częścią tzw. „Ołtarzem czterech dziewic”. W nawie pn. pod wieżą kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej z XVII w., w której przechowywano w 1813 oryginał obrazu Matki Boskiej Piekarskiej (obecnie w katedrze Świętego Krzyża). Kopia obrazu znajduje się w nawie bocznej (obok chóru). W zakrystii kościoła plafon z 1733, przedstawiający św. Wojciecha i św. Jerzego (patrona miasta). W podziemiach kościoła spoczywa m.in. książę bp Jan Kropidło. Obok kościoła grób Edmunda Jana Osmańczyka (1913-1989), senatora RP, pisarza i historyka. Również obok kościoła d. klasztor dominikański z pocz. XVIII w. w stylu barokowym, przebudowany i rozbudowany w następnych stuleciach (od 1885 szpital). W końcu XIX w. ze szpitalem połączono wolno stojącą kaplicę św. Wojciecha, zbudowaną w 1663 na miejscu średniowiecznej baszty muru obronnego. W bezpośrednim sąsiedztwie kościoła Matki Boskiej Bolesnej i d. klasztoru Dominikanów, w najwyższym punkcie miasta, wznosił się zamek kasztelański, zwany również Zamkiem Górnym, z którego do dzisiaj zachowała się gotycka wieża (obecnie w obrębie zabudowań szkolnych) i fragmenty murów obronnych. W 1844 do wieży dobudowano neogotyckie krenelaże (blanki). Zamek wchodził w skład systemu warownego Opola.

Na terenach d. zamku w XIX w. wzniesiono klasycystyczne budynki tzw. gimnazjum zamkowego (obecnie Technikum Mechaniczne), w którym m.in. kształcił się w 1881 Jan Kasprowicz, o czym informuje tablica pamiątkowa wmurowana na gmachu gimnazjum od strony ul. Osmańczyka 22 oraz w 1. 1810-12 Alojzy Ficek i Konstanty Damrot. W przebudowanym zamku od 1608 mieściło się gimnazjum jezuickie, w którym młodzież grywała sztuki teatralne w języku łacińskim, polskim i niemieckim.

Ulicą Osmańczyka, obok kapliczki z XVIII w,, dochodzimy do pl. Kopernika, skąd widok m.in. na XIV-wieczną wieżę Zamku Górnego. Pod nr. 2 d. zajazd „Wygoda” (dziś restauracja „Śląska”), w którym zatrzymać się miał Honoriusz Balzak w drodze do Berdyczowa. W latach powstań i plebiscytu miejsce spotkań polskich działaczy. Przy ul. Sienkiewicza od 1964 pomnik Józefa Lompy (1797-1863), zasłużonego nauczyciela polskości na Śląsku. Autorem pomnika jest Joanna Domaszewska.