Opole.

Miasto (130 600 mieszk., 154 m n.p.m.) wojewódzkie na Nizinie Śląskiej, w Pradolinie Wrocławskiej, nad rz. Odrą. Ośrodek administracyjny i kulturalny regionu. Centrum handlowe i usługowe Opolszczyzny. Port rzeczny. Drugi co do wielkości po Kędzierzynie-Koźlu ośrodek przemysłowy w województwie opolskim. Reprezentowany przez przemysł: cementowy (Opolskie Zakłady Przemysłu Cementowego – cementownie „Odra”, „Opole” i „Groszowice”), metalowy (Zakłady Aparatury Chemicznej „Metalchem”, Zakłady Mechaniczne Przemysłu Materiałów Ogniotrwałych „Ofama”, Opolskie Zakłady Aparatury Spawalniczej „Aspa”, Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego, filia warszawskiej Fabryki Samochodów Osobowych „Polmo-FSO”), spożywczy (Opolskie Zakłady Koncentratów Spożywczych, Opolskie Zakłady Drobiarskie), drzewny (Opolskie Fabryki Mebli), poligraficzny (Opolskie Zakłady Graficzne), energetyczny (Elektrownia „Opole”), dziewiarski (Zakłady Przemysłu Dziewiarskiego „Opolanka”) i odzieżowy (Zakłady Przemysłu Odzieżowego „Omex”). Ośrodek uniwersytecki (Uniwersytet Opolski i Politechnika Opolska). Siedziba Urzędu Wojewódzkiego i Miejskiego oraz Kurii Diecezjalnej.

ZWIEDZANIE

I. Dworzec główny PKP i PKS – ul. Korfantego – ul. Księcia Jana Dobrego – ul. Powstańców Śląskich – ul. Barlickiego – ul. Piastowska – ul. Katedralna – ul. Książąt Opolskich – ul. Łangowskiego – pl. św. Sebastiana – ul. Malczewskiego – ul. Osmańczyka – ul. Staromiejska – ul. Krupnicza – ul. Koraszewskiego – Rynek.

Obecny Dworzec Główny PKP powstał na przełomie XIX i XX w. w stylu niemieckiego neorenesansu. We wnętrzu zespołu dworcowego na uwagę zasługuje, oprócz drewnianych stropów, hol z kasami biletowymi oraz żeliwne konstrukcje zadaszeń peronów w kształcie kolumn korynckich. Tuż przy dworcu neoklasyczny ginach Poczty Głównej, obok którego skręcamy w ul. Korfantego. Po prawej stronie gmach Wojewódzkiej Komendy Policji. Przez most na Młynówce (kanał) przechodzimy na jedną z wysp odrzańskich – Pasiekę. Wzdłuż jej zach. brzegu jest Park Nadodrzański, a na pn. cyplu wyspy – Ostrówek – Wieża Piastowska, gmach Urzędu Wojewódzkiego, amfiteatr, sztuczne lodowisko „Toropol”. Większa część wyspy zabudowana jest willami z 2. poł. XIX w. i pocz. XX w.

Na rogu ul. Księcia Jana Dobrego i Powstańców Śląskich 19 trzykondygnacyjny neorenesansowy pałacyk. Po przeciwległej stronie (ul. Powstańców Śląskich 22) siedziba Katedry Folklorystyki i Katedry Slawistyki Uniwersytetu Opolskiego. Skręcamy w prawo w ul. Powstańców Śląskich. Pod nr. 17 interesująca ceglano-drewniana willa z piękną snycerką obramowań okiennych (neorenesansowo-modernistyczna). Pod nr. 11 willa secesyjno-modernistyczna (Dom pod Wilkiem) z pięknie dekorowaną fasadą oraz oryginalnym ogrodzeniem (kowalstwo artystyczne). Pod nr. 9 siedziba Redakcji „Nowej Trybuny Opolskiej”. Przy ul. Strzelców Bytomskich Polskie Radio Opole, Liceum Plastyczne, Szkoła Muzyczna oraz Uniwersytet Opolski (Instytut Historii i Biblioteka Uniwersytecka). Przy ul. Barlickiego i Piastowskiej budynek Instytutu Śląskiego. Z ul. Barlickiego piękny widok na Wieżę Piastowską i gmach Urzędu Wojewódzkiego. Tuż pod wieżą staw zamkowy (pozostałości fosy) z systemem wodotrysków.

Gotycka Wieża Piastowska (35 m wys. i 3 m grub. murów w przyziemiu) jest pozostałością zamku piastowskiego wzniesionego tu w XIII w. na miejscu wczesnośredniowiecznego grodu na Ostrówku, którego ludność przesiedlona została po lokacji miasta na prawy brzeg Odry. Prace przy budowie zamku rozpoczął książę Kazimierz I przed 1228. Za czasów Bolka I (1289-1313) zamek rozbudowano i ufortyfikowano. Do 1532 był siedzibą książąt opolskich. W poł. XVI w. rozbudowany został przez starostę opolskiego barona Jana Oppersdorfa wg planów arch. Franciszka Parra, twórcy renesansowego zamku w Brzegu. Zamek opolski zniszczony podczas pożaru w 1615, długo nie mógł wrócić do dawnej świetności. W 1655 król Jan Kazimierz, który w czasie „potopu” znalazł na Górnym Śląsku schronienie, podpisał na zamku uniwersał do narodu polskiego, wzywający do powstania przeciw szwedzkiemu najeźdźcy.

W pocz. XIX w. fortyfikacje zamkowe rozebrano, a teren wyrównano. W 1860 po adaptacji zamek przeznaczono na siedzibę rejencji opolskiej. W l. 1904—06 dobudowano trzypiętrowe skrzydło w stylu neorenesansowym. W 1928 podjęto decyzję o zburzeniu piastowskiego zamku jako niezaprzeczalnego pomnika polskości tych ziem, a na jego miejscu zbudowano biurowiec (obecna siedziba Urzędu Wojewódzkiego). Dzięki ostrym protestom Związku Polaków w Niemczech ocalała cylindryczna wieża obronna, której zmieniono zwieńczenie i konstrukcję zadaszenia. Obecna pochodzi z l. 1956-58. Prace remontowe i adaptacyjne trwały do 1970. Wieżę Piastowską udostępniono turystom w 1971. Z tarasu wieży piękna panorama starego i nowego Opola od Wzgórz Winowskich na zach. do Borów Niemodlińskich na pd. Zwiedzanie Wieży Piastowskiej od wtorku do niedzieli w godz. 9-17.30.

Podczas prac ziemnych przy nowej budowli natrafiono w 1930 na osadę starosłowiańską, pozostałość prapolskiego grodu-miasta. Prace wykopaliskowe przerwano w 1933, a zabytki archeologiczne przekazano do Muzeum w Raciborzu, gdzie zostały częściowo opracowane. W czasie II wojny światowej większość eksponatów zaginęła. W 1948 polscy uczeni podjęli prace wykopaliskowe i prowadzili je z przerwami do 1978.