Opole

Przy ul. Książąt Opolskich 36 i 36a, zespół modernistycznych kamienic. Pod nr. 36a Bank Spółdzielczy. W latach międzywojennych koncentrowało się tu życie polskie („Dom Polski”), mieściły się, m.in.: Bank Rolników (1911-39), Biuro Komisariatu Plebiscytowego na miasto i powiat Opole (1919-20), Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polski (1920-22), Dzielnica I Związku Polaków w Niemczech (1923-27).

Wracamy w kierunku ul. Katedralnej.

Na rogu ul. Książąt Opolskich (ul. Katedralna 30) kamienica o wystroju neorenesansowym. Przy ul. Książąt Opolskich i Kardynała B. Kominka la Muzeum Diecezjalne (proj. inż. arch. Z. Budziński) prezentuje malarstwo i rzeźbę sakralną oraz rzemiosło artystyczne, pochodzące z kościołów diecezji opolskiej.

Skręcamy w ul. Łangowskiego.

Jan Łangowski (1904—1953) dziennikarz, działacz polski w Niemczech. Od 1931 dyrektor wydawnictwa i redaktor naczelny „Nowin Codziennych” w Opolu oraz „Dziennika Raciborskiego”. Edytor i redaktor „Leksykonu Polactwa w Niemczech”. Dochodzimy do pl. św. Sebastiana. Zwraca uwagę XIX-wieczna Boża Męka z napisem polskim. Obok placu barokowy kościół św. Sebastiana wzniesiony w miejscu istniejącej tu kiedyś karczmy. Kościół zbudowano w 1680 jako votum dziękczynne za ocalenie od panującej zarazy. W 1720 otrzymał wezwanie ku czci św. św. Sebastiana, Karola Boromeusza, Franciszka Ksawerego, Rocha i Rozalii. Kościół halowy o sklepieniu kolebkowym z lunetami. Fasada poprzedzona współczesną kruchtą z figurą św. Sebastiana. Wyposażenie barokowe, ołtarz z 1. poł. XVIII w. (restaurowany w 1965) z obrazem św. Sebastiana. W zwieńczeniu obraz z wizerunkiem Matki Boskiej z Dzieciątkiem z XVIII w. Ambona z XVIII w. z popiersiami ewangelistów. Na chórze organy wykonane w 1714 przez Fryderyka Wilhelma Scheffera z Brzegu.

W 1813 kościół pełnił funkcję szpitala dla wojsk rosyjskich. Do ostatnich lat przed II wojną światową odbywały się tu polskie nabożeństwa, na które uczęszczał konsul polski. Kościół restaurowany był w latach sześćdziesiątych.

W prawo ul. Malczewskiego.

Kazimierz Malczewski (1886-1969), kierownik Komitetu Plebiscytowego w Raciborzu, mandatariusz Głównej Komendy Powstańczej i Naczelnej Rady Ludowej. W l. 1923-26 prezes Dzielnicy I ZPwN. Autor m.in. „Ze wspomnień śląskich”. Dochodzimy do ul. Osmańczyka.

Edmund Osmańczyk (1913-1989), pisarz i dziennikarz, senator RP, autor głośnych książek: „Sprawy Polaków” (1946), „Nasza Europa”, „Encyklopedia spraw międzynarodowych i ONZ”.

Pod nr. 16 secesyjno-modernistyczna kamienica.

Idziemy w dół i skręcamy w prawo w ul. Staromiejską. Dochodzimy do ul. Krupniczej. Między ulicami Książąt Opolskich i Koraszewskiego kamienice rynkowe o głęboko wydłużonej zabudowie, o elewacjach barokowych i klasycystycznych (Rynek 15c). Przy ul. Książąt Opolskich pod nr. 16-22 (w parterze) biura SBT „Turysta” w Opolu. Pod nr. 10/12 kamienica renesansowa, wielokrotnie przebudowywana z cechami modernizmu. Dochodzimy do ul. Koraszewskiego, stąd w lewo do Rynku.

Rynek opolski – centrum zabytkowego śródmieścia – ukształtował się w poł. XIII w. Cztery jego pierzeje otaczają prostokątny plac, z którego naroży wybiegają pary ulic. W średniowieczu plac rynkowy opływały rozdwajające się trakty: Kraków – Wrocław (ul. Krakowska i Książąt Opolskich) i Wrocław – Kraków (ul. Koraszewskiego). Z pierwszych murowanych XV- i XVI-wiecznych domów niewiele pozostało. Większość z nich zniszczył pożar (1615). Odbudowane w stylu baroku i przebudowywane w XVIII
i XIX w. utraciły na ogół czystość stylu. Podczas walk o miasto w 1945 większość domów uległa zniszczeniu. Do 1952 odbudowano kamienice mieszczańskie, przywracając im styl architektoniczny utrwalony na starych sztychach. Dzisiaj połowa domów stanowi rekonstrukcję przywracającą tej części miasta barokowy wystrój.

W pierzei pd.-zach. znajdują się najciekawsze domy z XVII i XVIII w. Pod nr. 1 renesansowa kamienica z cylindrycznym wykuszem z XV w., do 1532 własność księcia Jana Dobrego. Zachowały się sklepienia krzyżowe i kolebkowe z XV i XVII w. W pocz. XIX w. była tu apteka „Pod Lwem”. Kamienice od nr. 2 do 9 po 1945 uzyskały barokowe elewacje, a domowi pod nr. 7 przywrócono wygląd kamienicy późnobarokowej. Pod nr. 10 druga z najstarszych opolskich kamienic, należąca niegdyś do klasztoru w Czarnowąsach pod Opolem. Wielokrotnie przebudowywana, z renesansowym cylindrycznym wykuszem, posiada neoklasyczny wystrój. W czasie przebudowy w XVIII w. usunięto attykę renesansową, tzw. polską. Nie uległa zniszczeniom wojennym. Obecnie na parterze Galeria Sztuki „Autor”.

W pierzei pn.-zach. na uwagę zasługują kamienice pod nr. 11 i 12. Pierwsza z nich składała się w XVIII w. z dwu barokowych kamienic. Obecny klasycystyczny wygląd przywrócono po 1945. Do końca XIX w. mieściła się w budynku Poczta Opolska. Pod nr. 12 wczesnobarokowa kamienica, wielokrotnie przerabiana. Pierwotny charakter przy wrócono jej po 1945. Odtworzono portal, nad którym zachowała się XVIII-wieczna supraporta schodowa trój-traktu. Kamienica pod nr. 13 pochodzi z XVIII w., tak jak pod nr. 14 i 15 (odbudowane po 1945 wg pierwotnego wyglądu). Pierzeja wsch. (nr. 16-25) po odbudowie w 1945 otrzymała przeważnie elewacje barokowe wg zachowanych rysunków Wemhera z XVIII w.

W pierzei pd.-wsch. większość kamienic zachowała ostatni wystrój. Pierwotny charakter przy wrócono jedynie budynkowi narożnemu z podcieniami pod nr. 26 i domowi nr 29. Najciekawsze w tym zespole są kamienice barokowe z rokokowym wystrojem z XVIII w. (nr. 30 i 31). Elewacje rokokowe pochodzą sprzed 1738, o czym świadczy data umieszczona nad oknem szczytowym kamienicy nr 31. Ściany szczytowe pokryte są rokokowym ornamentem, a okna ujęte w wygięte linie opasek i łamaną nasadę szczytową. Z konstrukcji zachowanych piwnic domów nr 31 i 32 można wnioskować, że opolskie kamienice oprócz podcieni posiadały w XV i XVI w. wysunięte do przodu piwnice z tarasami.

W bloku śródrynkowym ratusz miejski z l. 1933-36 ze zrekonstruowaną wieżą wg stanu z 1863. Bryła ratuszowa nawiązuje do renesansowego pałacu Medyceuszów we Florencji. W ratuszu siedziba Urzędu Miejskiego oraz Urząd Stanu Cywilnego.

Z naroży Rynku piękny widok na katedrę Świętego Krzyża (ul. Koraszewskiego) i kościół „Na Górce” (ul. św. Wojciecha) oraz Wieżę Piastowską (ul. Zamkowa).