Opole – Zwiedzanie – Trasa II

Opole – Zwiedzanie

Trasa II. Rynek – ul. Zamkowa – ul. Minorytów – pl. Wolności – Mały Rynek – pl. Kopernika.

Obok d. apteki „Pod Lwem” (Rynek 1) skręcamy w ul. Zamkową, przy której kościół i klasztor Franciszkanów. Główne wejście do klasztoru od pl. Wolności.

Przedstawiciele zakonu franciszkanów-minorytów przybyli pierwszy raz do Opola ok. 1238. Po raz wtóry sprowadzeni przez księcia opolskiego Władysława I w 1248. W 1516 miejsce rozwiązanego zakonu minorytów zajęli franciszkanie-obserwanci (bernardyni), przebywający w Opolu do kasaty zakonu w 1810. Ponownie powrócili do miasta w 1945.

Kościół Świętej Trójcy powstał w l. 1280-1329, a gotycka kaplica św. Anny (Piastowska) w 1309. Pierwszy kościół gotycki i drewniany klasztor spłonął w 1307 podczas wielkiego pożaru.

Ocalało tylko prezbiterium. W pierwszym etapie odbudowy powstała kaplica św. Anny – zach. skrzydło murowanego klasztoru. Dopiero za panowania Bolka II opolskiego (1313-1356) kaplicę włączono w obręb odbudowywanej pd. nawy kościoła halowego.

Kolejne kaplice powstały w XIV-XVI w. – św. Jadwigi, Najświętszego Serca Pana Jezusa i Matki Boskiej Częstochowskiej, a w przyziemiach wieży kaplica grobu Prószkowskich (zm. w 1508 hr. Jan Prószkowski był kanclerzem księcia Jana Dobrego). Po pożarze w 1615 nawa główna otrzymała wystrój renesansowy. Kolejny pożar, w 1739, zniszczył kościół prawie doszczętnie, ocalało tylko prezbiterium. Podczas odbudowy kościół uzyskał wystrój barokowy oraz barokowe organy, które zachowały się do dzisiaj.

W 1811 kościół po kasacie zakonu przejęła gmina ewangelicka, która użytkowała go do 1945.

W latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych kościół poddany został gruntownej restauracji. Przywrócono mu dawną świetność, a zwłaszcza kaplicy św. Anny (Kaplica Piastowska), która ponownie stała się mauzoleum Piastów opolsko-raciborskich. Prace restauracyjne w Kaplicy Piastowskiej rozpoczęto w 1953 wg dokumentacji franciszkanina o. dra Edwarda Frankiewicza. Powróciły wówczas na miejsce dwa podwójne nagrobki gotyckie Bolka I, Bolka II, Bolka III i jego żony Anny oświęcimskiej, usunięte z kaplicy w 1834. Odtworzone zostały zniszczone w 1890 epitafia Bolka IV i Mikołaja II oraz płaskorzeźby w tympanonach portalu kaplicy. Na sklepieniu gwiaździstym, wykonanym w XV w., pojawiło się znów 8 tarcz herbowych Piastów opolskich i 21 barwnych medalionów. W 1958 na wzór ołtarzy gotyckich wykonano z drewna dębowego i lipowego tryptyk św. Anny oraz marmurową tablicę genealogiczną książąt opolsko-raciborskich. Wmurowano również marmurową płytę nagrobną kanclerza Jana Prószkowskiego. Najcenniejszymi zabytkami są gotyckie nagrobki Piastów opolskich ufundowane ok. 1380 przez Bolka III, a wykonane z piaskowca przez nieznanego śląskiego rzeźbiarza, wykształconego w słynnym praskim warsztacie Piotra Parlera, oraz trzy gotyckie kamienne zworniki na sklepieniu kaplicy (środkowy z orłem piastowskim).

W odrestaurowanym portalu kaplicy od strony kościoła tarcza herbowa Piastów opolskich Od strony kaplicy w tympanonie płaskorzeźba ze sceną sprowadzenia w 1248 zakonu franciszkanów przez księcia opolskiego Władysława I. W tryptyku św. Anny z 1958 w scenie środkowej św. Anna z Matką Boską, obok po lewej stronie książę Bolko I z makietą budowli opolskich franciszkanów, po prawej stronie książę Władysław II – fundator klasztoru jasnogórskiego, spoczywający wraz z żoną Elżbietą, wnuczką Władysława Łokietka, w krypcie grobowej pod prezbiterium kościoła. W lewym skrzydle św. Jadwiga księżna śląska, patronka narodu polskiego, na prawym skrzydle tryptyku św. Barbara, patronka fundacji franciszkanów-obserwantów, dokonanej przez Mikołaja I w 1473 na przedmieściu Opola, neogotycki ołtarz wyrzeźbił Franciszek Janoszka z Popielowa. Na ścianie wsch. 3 pieczęcie klasztorne z XVI w., płyty nagrobne książąt opolskich Mikołaja II i Bolka IV oraz płyta nagrobna 3 córek burgrabiego Daniela Scholtza z XVII w. Na ścianie pn. 4 tarcze herbowe książąt opolskich, płyta nagrobna Jana Prószkowskiego z XVI w. oraz płyta pamiątkowa dotycząca dziejów kościoła i klasztoru od 1248. Na ścianie zach. tablica genealogiczna Piastów opolskich z 1953 oraz płyta nagrobna 5 Piastów opolskich (Bolka I i II, Małgorzaty, Mikołaja I i II), spoczywających w krypcie pod Kaplicą Piastowską.

Na uwagę zasługuje również kaplica Najświętszego Serca Pana Jezusa z renesansową kopułą z XVI w., a w pn. części nawy piękna, kuta z żelaza brama z XVII w. – przykład kowalstwa artystycznego. Godna obejrzenia jest także brama kaplicy Matki Boskiej Częstochowskiej z XVI w. W podziemiach prezbiterium spoczywają trumny 8 książąt i 5 księżnych dynastii opolskiej.

Ze średniowiecznego malarstwa zachowała się gotycka polichromia, m.in. w krypcie grobowej Władysława II i jego żony Elżbiety, oraz fragmenty XIV-wiecznej polichromii z Kaplicy Piastowskiej (zdjętej w 1970 podczas prac konserwatorskich) udostępnione turystom w krużgankach klasztoru Franciszkanów.