Lublin – Zwiedzanie Trasa 1

Dochodząc do pl. Katedralnego uformowanego w miejscu d. dziedzińca klasztoru Jezuitów, z lewej strony mijamy Wieżę Trynitarską, pierwotnie furta klasztorna wzniesiona w końcu XVII w., przebudowana w latach dwudziestych XIX w. Dziś mieści się tu Muzeum Archidiecezjalne Sztuki Religijnej m.in. z ekspozycją barokowej rzeźby sakralnej i sztuki współczesnej o tematyce sakralnej. Z wieży możemy oglądać panoramę miasta. Archikatedra św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty to d. kościół Jezuitów z XVII w. z kolegium i szkołą, na przeł. XVIII i XIX w. użytkowany przez trynitarzy, faktycznie od 1832 r. była to katedra powstałej w 1805 r. rzymskokatolickiej diecezji lubelskiej. Kościół przebudowany został w XVII i w poł. XVIII w. w stylu barokowym. Fronton katedry z kolumnadą i balkonem nad wejściem w stylu klasycystycznym proj. arch. Antoniego Corazziego pochodzi z pocz. XIX w. Przy wejściu płaskorzeźba w metalu przedstawiająca Jana Pawła II upamiętnia pobyt papieża w Lublinie 9 czerwca 1987 r. Wnętrze katedry jest pokryte iluzjonistyczną polichromią wykonaną w poł. XVIII w. przez Józefa Mayera, ze scenami z życia jezuickich świętych, patronów kościoła i scenami biblijnymi. Po prawej kaplica poetów z epitafiami ściennymi poetów związanych z Lublinem: Sebastiana Klonowica i Wincentego Pola. Ołtarz w kaplicy ufundowany został przez jednego z Sapiehów w podzięce za cudowne uzdrowienie. Na sklepieniu freski Mayera „Trójca Święta”. Z kaplicy poetów wchodzimy do słynnej zakrystii kanonickiej zw. akustyczną (słowa wypowiedziane szeptem w jednym z narożników w kierunku ściany są doskonale słyszalne w przeciwległym narożniku), wzniesionej w poł. XVIII w. i pokrytej polichromią Mayera przedstawiającą „Triumf wiary nad herezją”. Mieści się tu też wystawa zabytków sztuki sakralnej i przedmiotów liturgicznych.

Z zakrystii wchodzimy do skarbca powstałego w XVIII w., z podwójnym sklepieniem, na którym zachowały się pierwotne freski Mayera ze sceną biblijną ze Starego Testamentu „Wypędzenie Heliodora ze świątyni”. Ołtarz główny z czarnej gruszy libańskiej ze złoceniami, zaliczany do najwyższych w Polsce, pochodzi z poł. XVII w. Tabernakulum z 2 poł. XIX w. jest repliką bazyliki Jana Laterańskiego w Rzymie. W prezbiterium dwa obrazy Franciszka Lekszyckiego z ok. 1667 r. przedstawiające „Ostatnią Wieczerzę” i „Ucztę u Heroda”. Na filarze z lewej strony prezbiterium kopia obrazu ikony jasnogórskiej z 1927 r. autorstwa malarza Bolesława Rutkowskiego, nazywana Matką Bożą Płaczącą. Obraz został koronowany diademami papieskimi 26 lipca 1988 r. przez prymasa Józefa Glempa (uroczystość miała miejsce na Majdanku) i związany był z opisanymi wcześniej wydarzeniami z 1949 r. W lewej kaplicy św. Stanisława Kostki, Krzyż Trybunalski z Trybunału Koronnego. Najstarszym zabytkiem ruchomym jest brązowa chrzcielnica z poł. XIV w. Naprzeciw archikatedry przy ul. Podwale znajduje się pałac arcybiskupi. Wystawiony został w 2 poł. XVIII w. dla Łańcuchowskich. W l. 1817-22 był siedzibą loży masońskiej „Wolność Odzyskana”. Od 1852 r. jest siedzibą biskupa.

Ulicą Prymasa S. Wyszyńskiego dochodzimy do barokowego kościoła i klasztoru pomisjonarskiego (zespół klasztorny Misjonarzy) użytkowanego przez Metropolitalne Seminarium Duchowne. Budynki usytuowano na wzgórzu nazywanym Żmigród ofiarowanym misjonarzom w końcu XVII w. przez Annę ze Stanisławskich Zbąską (ok. 1651 -ok. 1700), pamiętnikarkę, poetkę, autorkę „Żałosnych trenów”. Misjonarze otrzymali również dwór, w którym zwraca uwagę rzeźbiarski fryz dookoła budynku z poł. XVII w„ składający się z medalionów przedstawiających legendarne i historyczne dzieje Polski oraz jej władców. Kościół fundacji Karola Rozwadowskiego i Jana Tarły powstał w l. 1719-30 na planie krzyża równoramiennego, pośrodku nakryty jest kopułą. Wewnątrz obrazy Szymona Czechowicza z 1736 r. ukazujące: Madonnę z Dzieciątkiem, św. Barbarę i Przemienienie Pańskie oraz portret fundatora Jana Tarły. Zakon misjonarzy uległ kasacie w 1864 r., a w l. 1907-08 dla seminarium powstał obok nowy budynek proj. arch. Władysława Siennickiego.

Ulica Miedziana prowadzi do gmachu należącego do Politechniki Lubelskiej. W XVII w. był to dwór wojewody lubelskiego, Marka Sobieskiego. Później właścicielami byli Radziwiłłowie, a w XIX w. urządzono w nim młyn parowy, a następnie przebudowano na cele mieszkalne.

Ulica Bernardyńska doprowadza do kościoła paraf. św. Pawła, d. był to kościół i klasztor bernardyński. Kościół św. Pawła powstał jako budowla późnogotycka, ale po spaleniu w 1557 i 1602 r. został odbudowany w l. 1602-07 w stylu zw. renesansem lubelskim. W odbudowie udział mieli słynni muratorzy – Rudolf Negroni i Jakub Balin.

„Przełomowe znaczenie architektury lubelskiego kościoła Bernardynów polega przede wszystkim na jego sklepieniach. Wystąpiła tu po raz pierwszy w czystej formie specyficzna dekoracja – symbioza późnogotyckiej siatki, renesansowych kasetonów i manierystycznych bądź barokowych Obramień (…).” Adam Miłobędzki

Jest to bazylika z półkoliście zamkniętym prezbiterium, nakryta sklepieniem kolebkowym z lunetami z bogatą dekoracją stiukową w formie geometrycznych listew. Bogata dekoracja pokrywa również ściany naw i filary. Wewnątrz zwracają uwagę późnorenesansowe stalle w prezbiterium. Nagrobek z czerwonego węgierskiego marmuru wykonany w końcu XVI w. prawdopodobnie przez warsztat Hieronima Canavesiego wyobraża mężczyznę w zbroi – Andrzeja Osmólskiego (zm. 1598). W nawie pd. późnorenesansowy nagrobek z dwubarwnego marmuru, z klęczącą postacią pod krzyżem, przedstawia doktora medycyny Wojciecha Oczko (zm. w 1600), lekarza i sekretarza króla Zygmunta III Wazy. W stylu barokowym wykonane są w I poł. XVIII w. ołtarz główny, ambona i ołtarze boczne. W ołtarzu głównym obraz Władysława Barwickiego „Nawrócenie św. Pawła”. W ołtarzach bocznych dwa obrazy z 2 poł. XVIII w. malarza lwowskiego Stanisława Stroińskiego „Stygmatyzacja św. Franciszka” i ponownie „Nawrócenie św. Pawła”. Klasztor wzniesiony w 2 poł. XVI w. powiększono w XVII i XVIII w. i z tego okresu pochodzą piękne szczyty nad budynkami klasztornymi. Ich widokiem był urzeczony ceniony malarz i grafik Leon Wyczółkowski, który przedstawił je na znanej litografii zamieszczonej w „Tece Lubelskiej” z 1918-19 r. Od kościoła dochodzimy do pl. Łokietka, gdzie kończy się trasa I.