Trasa Mikołów Borowa Wieś Bujaków Orzesze Leszczyny Rybnik 33km

Trasa biegnie przeważnie drogami drugorzędnymi, lecz w niezwykle malowniczym terenie Garbu Mikołowskiego na pd. krańcu Płaskowyżu Bytomsko-Katowickiego, a dalej po Płaskowyżu Rybnickim.

MIKOŁÓW

Wyjazd z Mikołowa w kierunku pd.-zach. drogą nr 33.

BOROWA WIEŚ

Sołectwo m. Mikołowa od 1975. Przy drodze drewniany kościół św. Mikołaja z 1640 przeniesiony tu w 1937 z Przyszowic. Hełm wieży barokowy z 1720. We wnętrzu interesujący ołtarz główny barokowy i scena Ukrzyżowania na tęczowej belce. Następnie skręcamy w lewo drogą drugorzędną. W sołectwie ośrodek rehabilitacji dla dzieci specjalnej troski.

BUJAKÓW

Do 1978 stał we wsi podworski piętrowy spichlerz zrębowy z XVIII w. (obecnie w Górnośląskim Parku Etnograficznym).

■ 3 km na pn. Paniowy, gdzie piękny drewniany kościół zrębowy z 1757 oraz dzwonnica.

Odgałęzienie drogi.

■ 3 km na zach. Ornontowice. Od 1977 w obrębie gm. Gierałtowice. W Ornontowicach eklektyczny pałac z basztami i wieżycami wzniesionymi w XIX w. przez Hegenscheida. Obecnie mieści się tutaj Technikum Rolnicze.

ORZESZE

Miasto (19 000 mieszk., 300 m n.p.m.) nad rz. Bierawką, prawym dopływem Odry. Znany ośrodek przemysłu szklarskiego na Górnym Śląsku.

Ma wiejski rodowód z XIII w. Orzesze było wsią rycerską w wolnym państwie pszczyńskim. W 1836 Orzesze wraz z Jaśkowicami nabył przemysłowiec Franciszek Winckler, który w 2 lata później uruchomił tu hutę żelaza „Maria”. Hutnictwo szkła znane było w Orzeszu od pocz. XVIII w. W 1733 uruchomiono tu pierwszą hutę, a w poł. XIX w. istniały już 3 huty. Od pocz. XIX w. rozwijało się również górnictwo węglowe. Małe kopalnie i pola górnicze połączono w 1876 w kopalnię „Zjednoczona Kopalnia Fryderyk i Orzesze”, należącą do miejscowej spółki akcyjnej (później wykupiona przez koncern Schaffgotschów). Kopalnia czynna była do 1911. Na granicy Jaśkowie i Dębieńska czynna była (od końca XVIII w. do 1878 oraz w l. 1922-36) kopalnia „Szczęście Antoniego”. Od 1822 do lat osiemdziesiątych XIX w. czynna była w Zawodziu huta cynku „Józefina”. Hutę żelaza w Orzeszu pracującą do 1887 przerobiono i przystosowano do produkcji szkła.

W 1811 ziemia pszczyńska, podobnie jak rybnicka i raciborska, objęta była powstaniem chłopskim. Poddani pana Woyskiego (właściciela Orzesza) wymusili na nim rezygnację ze świadczeń pańszczyźnianych. Podobną zgodę podpisała właścicielka wsi Zawada. W 1865 Orzesze stało się stacją węzłową na linii Katowice – Rybnik i Gliwice – Żory, co stworzyło tej rolniczej osadzie możliwości rozwojowe.

W okresie międzywojennym czynne były huta szkła i kopalnia „Szczęście Antoniego”. Granice administracyjne Orzesza poszerzono o gminę Jaśkowice. We wrześniu 1939 hitlerowcy rozstrzelali w Orzeszu 20 Polaków. Po 1945 osada przemysłowa podniesiona została do rangi osiedla, które w 1969 otrzymało prawa miejskie. Wówczas też włączono do miasta Zawadę, a w 1973 wieś Zazdrość. W 1. 1975-77 w obrębie miasta Orzesze znalazły się: Woszczyce, Gardawice, Zgoń, Zawiść, Królówka i Mościska.

Współczesne Orzesze ma m.in. Hutę Szkła „Orzesze”.

W centrum Orzesza, w pobliżu Rynku, na Wzgórzu św. Wawrzyńca, jednonawowy kościółek gotycko-renesansowy z 1590, uszkodzony w czasie II wojny światowej. Posiada trójbocznie zakończone prezbiterium z żebrowanym sklepieniem krzyżowym. Fundatorami byli Wawrzyniec i Maria Trachowie. Chór muzyczny na słupach i arkadach sklepionych. Godne uwagi są renesansowe ozdobne portale kamienne oraz ściany wzmocnione zewnętrznymi przyporami. W Woszczycach pałacyk neobarokowy i kościół z XIX w., a nad stawem Baron (w kompleksie leśnym) ośrodek wypoczynkowy „Szybiarz” z miejscami noclegowymi.

Odgałęzienie drogi do Łazisk Górnych (5 km).

BEŁK

Sołectwo w obrębie m. i gm. Leszczyny. We wsi drewniany kościół o konstrukcji zrębowej z XV-XVII w. o barokowym wyposażeniu. W ołtarzu rzeźby gotyckie. Zakrystia z 1753.

STANOWICE

Sołectwo w m. i gm. Leszczyny. We wsi stodoły wieloboczne. Skrzyżowanie dróg: w prawo do Knurowa (15 km), w lewo do Żor (11 km).

■ 15 km na pn. Knurów. Miasto (41 000 mieszk., 250 m n.p.m.) na Wyżynie Śląskiej w pd. części Płaskowyżu Rybnickiego. Ośrodek przemysłowy w Rybnickim Okręgu Węglowym – prze- mysł węglowy (kopalnie „Knurów” i „Szczygłowice”), chemiczny („Krywałd”). W 1951 skład miasta włączono Szczygłowice i Krywałd. Prawa miejskie od 1951. Siedziba Urzędu Miejskiego.

CZERWIONKA-LESZCZYNY

Miasto (30 000 mieszk., 260 m n.p.m.) w dolinie rz. Bierawki na Płaskowyżu Rybnickim. Ośrodek przemysłowy reprezentowany przez górnictwo węglowe (KWK „Dębieńsko”). Urząd Miasta i Gminy.

Wieś z XIII w. Status osiedla otrzymała w 1956. Prawa miejskie w 1962. W skład miasta w 1975 weszły m.in. miasto Czerwionka, Czuchów, Malenie, Stare i Wielkie Dębieńsko. Pow. 39 km2.

W Leszczynach drewniany kościół z 1606 wzniesiony przez miejscowego cieślę Jana Ożgo. W Czuchowie urodził się poeta, pisarz i dziennikarz Wilhelm Szewczyk (1906-1991). Wieloletni redaktor naczelny pism literackich, m.in. „Odra”, „Przemiany”, „Poglądy”. Autor m.in. poematu „Hanys” (1938), powieści „Ptaki ptakom” (1967), zbeletryzowanych reportaży historycznych „Skarb Donnersmarcków” (1956 i 1964). Znawca literatury niemieckiej XX wieku. Tłumacz („Tkacze” G. Hauptmanna).

PRZEGĘDZA

Sołectwo w obrębie m. i gm. Leszczyny. Wieś kultywująca tradycje polskiej pieśni. W XIX w. istniał tu miejski chór.

RYBNIK