Lublin – Zwiedzanie Trasa 2

Przy Krakowskim Przedmieściu 43 znajduje się gmach Sądu Wojewódzkiego, wybudowany w stylu eklektycznym w l. 1874-76 wg proj. Juliana Ankiewicza, był siedzibą Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego. Tablica z 1994 r. przypomina, że w tym budynku 25-29 lipca 1944 r. działała Delegatura Rządu RP na Kraj. Po prawej stronie Krakowskiego Przedmieścia kościół ewangelicki Świętej Trójcy wybudowany w l. 1785-88 w stylu klasycystycznym wg proj. arch. F.A. Zylcherta. W klasycystycznym ołtarzu głównym znajdują się dwa barokowe obrazy „Ukrzyżowanie” oraz „Ostatnia Wieczerzać Rokokowa ambona pochodzi ze zlikwidowanego zboru w Piaskach pod Lublinem. Na przykościelnym cmentarzu zachowało się kilkanaście nagrobków ewangelickich z XIX w. W głębi za kościołem ewangelickim przy ul. I Armii Wojska Polskiego 9 wznosi się klasztor ss. Służek Najświętszej Marii Panny. W tutejszej kaplicy przechowywany jest uznawany za cudowny obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem namalowany zapewne przez artystę ze szkoły włoskiej w XVI w. Obraz ten sprowadzony został do Polski z Rzymu, zdobił wyjątkowo wiele świątyń. Najpierw znajdował się w kilku kościołach i cerkwi unickiej w Latyczowie (obecnie Ukraina), przejściowo w l. 1648-1724 był w kościele Dominikanów we Lwowie, po I wojnie światowej w Winnicy (obecnie Ukraina), Pietniczanach (obecnie Ukraina), ponownie w Latyczowie, w Warszawie, w Łucku (obecnie Ukraina), po II wojnie światowej w Lublinie, pierwotnie w kaplicy klasztornej przy ul. Bernardyńskiej, a od 1984 r. w obecnym miejscu. Obraz koronowany diademami papieskimi 5 października 1778 r. przez biskupa bakońskiego Raymunda Jezierskiego jest celem wielu pielgrzymek.

Główna ulica, którą podążamy, za skrzyżowaniem z ul. Ewangelicką ma inną nazwę. W 1917 r. d. trakt warszawski otrzymał nazwę Aleje Racławickie dla upamiętnienia zwycięskiej bitwy pod Racławicami w 1794 r.

Przy ul. Żwirki i Wigury stoi pomnik Henryka Wieniawskiego z 1978 r. autorstwa art. rzeźbiarza Jarosława Pastwy. Za pomnikiem powstaje gmach filharmonii. W głębi Dom Żołnierza im. Marszałka Józefa Piłsudskiego wybudowany w 1929 r. „Bohaterom na chwałę, żyjącym ku pokrzepieniu serc, potomnym ku nauce”.

W Al. Racławickich znajduje się gmach Akademii Medycznej, jest to b. siedziba władz wojewódzkich PZPR, położony jest na terenie Ogrodu Saskiego – parku miejskiego założonego w 1837 r. wg proj. F. Bieczyńskiego na terenie d. wysypiska śmieci. W sąsiedztwie muszli koncertowej kamienny graniastosłup upamiętnia założenie parku. Dalej, po lewej stronie Al. Racławickich, stoi również pomnik partyzantów z 1948 r. w formie płyty, poświęcony poległym w walce z niemieckim najeźdźcą. Również po lewej Katolicki Uniwersytet Lubelski powstały w 1918 r. jako prywatna uczelnia, zajmuje d. klasztor Dominikanów – Obserwantów. Obecna kaplica uniwersytecka to d. kościół Świętego Krzyża zbudowany w l. 1627-29 przez Jana Cangerle, przebudowany w l. 1934-36 wg proj. arch. M. Lalewicza, który również w l. 1921-30 adaptował zabudowania klasztoru do potrzeb uczelni. Mieści się tu od 1982 r. Instytut Jana Pawła II powołany do prowadzenia badań nad myślą i działalnością papieża Jana Pawła II. Jest to międzywydziałowy ośrodek naukowy i dydaktyczny KUL-u. Na dziedzińcu stoi pomnik z 1982 r. przedstawiający kardynała Wyszyńskiego oddającego hołd papieżowi Janowi Pawłowi II. Pomnik wykonał Jerzy Jarnuszkiewicz przy współpracy Tadeusza Tchorzewskiego.

Ulicą Łopacińskiego dochodzimy do dzielnicy uniwersyteckiej. 23 października 1944 r. dekretem PKWN utworzono Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. W 1947 r. projekt urbanistyczny dzielnicy uniwersyteckiej wykonał arch. Czesław Gawdzik. W 1949 r. powstała Akademia Medyczna, a w 1955 r. Akademia Rolnicza. Na placu Uniwersyteckim stoi pomnik /. 1966 r. Marii Skłodowskiej-Curie proj. art. rzeźbiarza Mariana Koniecznego. Przed biblioteką m.in. popiersie prof. H. Raabego – organizatora i rektora UMC-S w l. 1944-48. Przy zbiegu ulic Raabego i Akademickiej pomnik założycieli uczelni prof. Henryka Raabego i prof. Ludwika Czugały. Na rogu ulic Radziszewskiego i Uniwersyteckiej budynek powstały w l. 1928-30 wg proj. arch. Stanisława Piotrowskiego, nazywany w latach okupacji „Pod zegarem”. Był on siedzibą i katownią gestapo oraz więzieniem. W 1979 r. w piwnicach budynku urządzono Muzeum Martyrologii „Pod Zegarem”. Na zewnątrz widnieje tablica pamiątkowa.

Ulicą Uniwersytecką dochodzimy do zespołu cmentarzy: komunalnego, rzymskokatolickiego, ewangelicko-augsburskiego i prawosławnego. Pierwszy cmentarz powstał w tym miejscu w 1795 r. i od tego czasu był kilkakrotnie powiększany. W 1836 r. powstała kaplica Pana Jezusa Ukrzyżowanego z licznymi tablicami epitafijnymi. Najstarszy nagrobek Martinusa Szibichera z 1800 r. pierwotnie znajdował się na cmentarzu przykościelnym. Zachowało się wiele nagrobków z 1 poł. XIX w. Niektóre pomniki to dzieła znanych rzeźbiarzy: Bolesława Syrewicza (pomnik z 1888 r. na grobie rodziny Bobrowskich), Konstantego Laszczki (nagrobek Kazimierza Jaczewskiego), Hipolita Kasjana Marczewskiego (grób Plewińskich), Antoniego Kurzawy (grób rodziny Boczkowskich), Andrzeja Pruszyńskiego (płaskorzeźba na grobie dzieci Rudnickich). Na cmentarzu spoczywają m.in. ks. Piotr Ściegienny (zm. w 1890 r„ autor „Złotej książeczki”), kupiec Jan Mincel (zm. w 1898 r., posłużył Bolesławowi Prusowi jako pierwowzór bohatera „Lalki”), arch. Jakub Hempel (zm. w 1831 r.), pisarz, malarz Klemens Szaniawski pseud. „Junosza” (zm. 1898 r.), poeta Józef Czechowicz (zginął w czasie bombardowania Lublina w 1939 r.), piosenkarz Kazimierz Grześkowiak (zm. 1999 r). Okresy walk przypominają: mogiła powstańców 1863 r., kwatera i pomnik żołnierzy Legionów z l. 1915-18, mogiły żołnierzy armii austriacko-węgierskiej z I wojny światowej, żołnierzy polskich z l. 1919-22, kwatera weteranów powstań śląskich i powstania wielkopolskiego, mogiła ofiar bombardowania Lublina we wrześniu 1939 r., pomnik i mogiła dzieci Zamojszczyzny – więźniów Majdanka, mogiła i pomnik żołnierzy WP z l. 1939-44, mogiła żołnierzy AK, mogiła partyzantów narodowości żydowskiej, pomnik i mogiła więźniów zamku lubelskiego zamordowanych w l. 1941-44, kwatera i mauzoleum żołnierzy Armii Czerwonej poległych w 1944 r.