Krasnobród – zabytki
Miasto (ok. 3000 mieszk.) na Roztoczu Środkowym, nad Wieprzem (na rzece utworzony jest zalew), siedziba urzędu gminy. Ośrodek turystyczno-wypoczynkowy i doskonały punkt wypadowy na Roztocze. Ośrodek sportów zimowych z wyciągiem narciarskim na stoku Góry Chełmowej.
Zachował się układ urbanistyczny z rynkiem, przy którym murowane kramy wzniesione w XIX w. Koło przystanku autobusowego przy ul. Sanatoryjnej pomnik poświęcony żołnierzom armii: „Kraków” i „Lublin”, poległych we wrześniu 1939 r. W pobliżu skrzyżowania z drogą do Józefowa pomnik upamiętniający uchwalenie Konstytucji 3 maja wystawiony w 1931 r. W części miasta zw. Podzamkiem pałac murowany, wzniesiony w 1 poł. XVII w., przebudowany na przeł. XVIII i XIX w. oraz w 1820 r., zniszczony w 1915 r., odbudowany w latach dwudziestych XX w. wg proj. Jana Koszczyc-Witkiewicza.
W sąsiedztwie galeria i oficyna – murowane, zbudowane na przeł. XVIII i XIX w. oraz murowane: wieża wodociągowa, „rybakówka” i magazyn – wszystkie z końca XIX w. Całość otoczona parkiem z 1 poł. XVII w., przekomponowanym na przeł. XVIII i XIX w. W parku pomnikowe 2 klony jawory o obw. pni 300 i 330 cm i lipa drobnolistna o obw. pnia 600 cm.
W l. 1880-1944 pałac był własnością rodziny Fudakowskich, m.in. Kazimierza Fudakowskiego – senatora RP. Wówczas została zgromadzona bardzo bogata biblioteka, zbiór dzieł sztuki (m.in. porcelany kopenhaskiej). 5-7 września 1939 r. w pałacu przebywał ze swoim najbliższym otoczeniem prezydent Ignacy Mościcki, który następnie udał się na Wołyń.
5-12 września 1939 r. przechowywany był tu obraz J. Matejki „Batory pod Pskowem”. Obecnie Sanatorium Rehabilitacyjne dla Dzieci Reumatycznych im. dr. Janusza Korczaka.
W części Krasnobrodu zw. Podklasztorem kościół podominikański, obecnie paraf. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny.
Pierwotny, drewniany, wystawiony był w miejscu objawień w 2 poł. XVII w. z fundacji Katarzyny Zamoyskiej, zniszczony przez Tatarów w 1672 r. Obecny, murowany, jednonawowy, pochodzi z l. 1690-99 i powstał wg proj. Jana Michała Linka, z fundacji Marii Kazimiery, żony króla Jana III Sobieskiego, jako wotum za ozdrowienie. Fasada dobudowana została w l. 1767-69, kruchta wzniesiona w 1778 r. W okresie II wojny światowej zamieniony na magazyn. W wykonanym w l. 1774-76 ołtarzu głównym na tle powiększonej kopii umieszczony obrazek Matki Boskiej zw. Krasnobrodzką Szafarką Łask – Pocieszycielką Zamojszczyzny (14×9 cm), sprzed 1640 r., wsławiony rzekomym uzdrowieniem za jego sprawą Marii Kazimiery, żony króla Jana III Sobieskiego. Obrazek koronowany diademami papieskimi 4 lipca 1965 r. przez biskupa lubelskiego Piotra Kałwę. W tymże ołtarzu również figury św. św. Jacka, Dominika, Wincentego Ferreriusza i Tomasza z Akwinu. W tzw. ołtarzu soborowym umieszczone jest antepedium pochodzące z prywatnej kaplicy króla Jana III Sobieskiego. Na ścianie obraz św. Rocha wędrującego z psem – z XVII w., zapewne szkoły francuskiej.
W sąsiedztwie kościoła klasztor – obecnie plebania, murowany, wzniesiony w 1 poł. XVIII w., oraz murowane organistówka i spichlerz. Z przeł. XVIII i XIX w. pochodzi zespół klasztorny otoczony murowanym ogrodzeniem z bramami i kaplicą, wzniesionym w 1778 r. Przed kościołem stoją na postumentach figury Chrystusa (z 1999 r.) i papieża Jana Pawła II (z 1998 r.) – dzieła Andrzeja Gontarza.
W sąsiedztwie kościoła kalwaria z zespołem rzeźb oraz krzyż umieszczony na Księżej (Chełmowej) Górze (336 m n.p.m.) wystawione w 1982 r., wykonane z drzewa lipowego przez Lucjana Borutę. Krzyż 25-metrowej wys. ma 3,5-metrową figurę Chrystusa Ukrzyżowanego. Drewniana kaplica w miejscu objawień Matki Boskiej określana jest jako kaplica „Na Wodzie”, wsparta na slupach, usytuowana w miejscach wypływu źródeł. Przy niej droga różańcowa – dzieło rzeźbiarza Andrzeja Gontarza z 1994 r.
W zabudowaniach przykościelnych mieści się społeczne Muzeum Wsi Krasnobrodzkiej, zorganizowane staraniem tutejszego wieloletniego proboszcza księdza Romana Marszalca, eksponujące tradycyjne sprzęty gospodarskie i domowe, wyroby artystów ludowych, zbiory geologiczne i przyrodnicze. W osobnym pomieszczeniu umieszczona jest kolekcja wieńców dożynkowych, a w wolierach znajdują się ptaki, m.in. pawie, bażanty i łabędzie. Pomnik przyrody – trzyrzędowa aleja Królowej Marysieńki ciągnąca się od kościoła w kierunku wsi Majdan Mały. Wśród drzew ją tworzących są 73 brzozy brodawkowate o obw. pni 160-180 cm, 22 klony pospolite o obw. pni 70-100 cm, 62 kasztanowce białe o obw. pni 190-200 cm i 12 topól białych o obw. pni 250-300 cm.
Na cmentarzu paraf, pomnik z 1930 r. w kształcie orła w koronie rozkuwającego kajdany, umieszczony na mogile 45 uczestników powstania styczniowego z oddziału Marcina Borelowskiego-Lelewela poległych 24 marca 1863 r. w bitwie w uroczysku św. Rocha pod Krasnobrodem. Na cokole pomnika nazwiska poległych oraz fragment elegii Kornela Ujejskiego:
,, Widzieli z dala świateł niebieskich promienie
Do godów życia nigdy nie zasiędą
A może nawet zapomniani będą”
Także kwatera żołnierzy poległych w 1915 r. – 37 z armii austriackiej i 50 z armii rosyjskiej i kwatera 491 żołnierzy polskich poległych 17-26 września 1939 r. w bitwach pod Jacnią i Krasnobrodem. Na tej ostatniej pomnik wystawiony w 1994 r. wg proj. Andrzeja Gontarza. Zaniedbany cmentarz żydowski z fragmentami porozbijanych nagrobków i dołami w miejscach pochówków (przy drodze do Józefowa, 800 m od rynku, po prawej stronie drogi, na wzniesieniu).
3 km na pd. zach. rez. przyrody „Święty Roch”, utworzony w 1983 r. na pow. 202,60 ha chroniący drzewostan bukowo-jodłowy. Jodły osiągają tu do 46 m wysokości. Na terenie rezerwatu na zboczu wzniesienia drewniana kapliczka św. Rocha postawiona w 1936 r. przy źródełku wody uznawanej za cudownie działającą. Pierwotna kapliczka pochodziła z XVII w. Została zniszczona w 1935 r. przez upadający buk. 24 marca 1863 r. miejsce bitwy oddziału powstańców Marcina Borelowskiego-Lelewela z wojskami carskimi.