Bończa

BOŃCZA

Wieś na obszarze Działów Grabowieckich, nad Wojsławką (prawy dopływ Wieprza). Do XVII w. znana pod nazwą Pustotew. Obecna nazwa to nazwa herbu ówczesnych właścicieli wsi Sienickich.

Kościół paraf. św. Stanisława Biskupa, zbudowany przez Mikołaja Sienickiego w 1577 r. jako zbór kalwiński w miejscu wcześniejszego, drewnianego kościoła rzymskokatolickiego, wzniesionego w 1468 r. W 1636 r. przejęty przez katolików i częściowo przebudowany. W 1887 r. zamieniony na cerkiew prawosławną, a w 1919 r. przekształcony ponownie na kościół rzymskokatolicki. Późnorenesansowy, jednonawowy, murowany, ze zbliżoną do kwadratu nawą i nieco węższym krótkim prezbiterium. Wewnątrz sklepienia kolebkowe z lunetami (nawa i prezbiterium), ozdobione późnorenesansowymi rozetami pośrodku, i kolebkowo-krzyżowe (zakrystia). Renesansowa, pochodząca z końca XVI w. płyta nagrobna marmurowa Mikołaja Sienickiego, podkomorzego chełmskiego, i jego żony Barbary ze Słupeckich, oraz dwa nagrobne epitafia: drewniane z XVIII w. Marianny z Suchodolskich Głuskiej, kamienne z XIX w. Wiktorii z Witkowskich Skawińskiej. Przed kościołem murowana dzwonnica bramna z XVIII w., przebudowana w XIX w. Dwukondygnacyjna, o trzech arkadach, zwieńczona szczytem odcinkowym ze sterczynami. Kościół usytuowany jest na zadrzewionym, owalnym wzgórzu – zapewne będącym grodziskiem wczesnośredniowiecznym. Cerkiew prawosławna, paraf. Matki Boskiej Dobrej Opieki. Wzniesiona w 2 poł. XIX w. Po 1945 r. użytkowana przez kościół polskokatolicki, od 1958 r. przejęta przez kościół prawosławny. Murowana, jednonawowa, na rzucie wydłużonego prostokąta, z trójbocznym prezbiterium. Bryła trójczłonowa z wieżą nad babińcem od frontu, dachem namiotowym nad nawą. Nad dachem kopuła z latarnią i cebulastym hełmem oraz z wielopołaciowym dachem z drugą latarnią nad prezbiterium. Wewnątrz zachowany ikonostas i wyposażenie z XVIII i XIX w. Murowana kapliczka z pocz. XIX w. z rzeźbą ludową św. Jana Nepomucena, otwarta z trzech stron lukami arkadowymi i przykryta dachem namiotowym. Klasycystyczny dwór z pocz. XIX w., murowany. Część środkowa piętrowa podwyższona o drugą kondygnację po przebudowie w l. 1958-61. Wzniesiony na rzucie wydłużonego prostokąta, z silnie wysuniętymi ryzalitami bocznymi od frontu i czterokolumnowymi portykami na osi. Portyk tylny ma kolumny toskańskie ułożone w tzw. wielkim porządku. Portyk frontowy został dobudowany po 1942 r. Dwór kryty dachem dwuspadowym. Otoczony parkiem krajobrazowym z pocz. XIX w., założonym na stoku wzgórza, z okazami starych drzew oraz podjazdem z gazonem od frontu. Obecnie we dworze mieści się tu Dom Opieki Społecznej.

MAJDAN STARY

Wieś na pd. od drogi 846 przy granicy Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego. Ukryta jest wśród głębokich wąwozów lessowych, w okolicy nacechowanej bogatą rzeźbą terenu.

2 km na zach. rez. przyrody „Głęboka Dolina” – utworzony w 1996 r. na pow. 289,12 ha dla ochrony lasów jaworowego i dębowego z bukiem zwyczajnym.