Trasa Giełczew – Tarnawa Duża

GIEŁCZEW

6-9 września 1914 r. w rejonie Giełczwi doszło do zaciętej bitwy wojsk austriackich i niemieckich z rosyjskimi. Bitwa była częścią wielkiej ofensywy galicyjskiej. Wzięły w niej udział IV Armia Rosyjska (Korpus Grenadierów, Korpus Gwardii, III Korpus Kaukaski i 82 Dywizja Piechoty) – 150 tys. żołnierzy, niemiecka 4 Dywizja Piechoty – 25 tys. żołnierzy, oddziały V Korpusu Austro-Węgierskiego, oddziały V Korpusu Austriackiego (36 Brygada Landsturmu) i austriacka 37 Dywizja Piechoty – 90 tys. żołnierzy armii austriackiej. Początkowo poległych chowano na polu bitwy. Później żołnierzy armii rosyjskiej pochowano w Giełczwi, a pozostałych pod Tarnawką.

500 m na zach. od wsi zbiorowa mogiła żołnierzy armii rosyjskiej poległych w bitwie pod Giełczwią 6-9 września 1914 r., w której pochowanych jest 30 tys. poległych. Kopiec ziemny ma wymiary 20 na 22 m i wys. 3 m. W sąsiedztwie wsi źródła rz. Giełczew.

WYSOKIE

Wieś, siedziba urzędu gminy. Osada założona w średniowieczu. Zapewne w 1368 r. (lub 1409) miała miejsce lokacja miasta. Parafia rzymskokatolicka erygowana była we wsi w 1411 r. Pierwotnie wystawiono świątynię drewnianą. W 1505 r. miasto zostało zniszczone przez Tatarów. W XVI i XVII w. ośrodek innowierczy. W poł. XVII w. w tutejszym zamku drewnianym, jak mówi tradycja, odpoczywał król Jan Kazimierz w czasie swojej podróży do Lwowa. Od 1721 do 1839 r. Wysokie należało do dóbr Jabłonowskich. W 1800 r. powstał nowy murowany kościół klasycystyczny fundowany przez księżnę Annę Jabłonowską. W 1821 r. nastąpiła utrata praw miejskich. W 1886 r. Wysokie zostało włączone do ordynacji zamojskiej.

Zachował się d. układ urbanistyczny z trójkątnym rynkiem pośrodku. Kościół paraf. św. Michała Archanioła, murowany, neogotycki, wzniesiony w l. 1905-08, z wysoką wieżą-dzwonnicą. Wewnątrz niewielkich rozmiarów portret księżnej Anny z Sapiehów Jabłonowskiej (właścicielki Wysokiego, Kocka i Siemiatycz) oraz kamienna kropielnica przerobiona z późnogotyckiej chrzcielnicy z 1542 r. Obok kościoła murowana plebania z tego samego okresu. Drewniana kapliczka domkowa św. Wojciecha z poł. XVIII w. (w sąsiedztwie cmentarza rzymskokatolickiego). Na cmentarzu rzymskokatolickim mogiła 32 żołnierzy polskich z 12 Dywizji Piechoty poległych 17 września 1939 r. pod Giełczwią.

Całkowicie zaniedbany cmentarz żydowski (ul. Czysta). Brak nagrobków i ogrodzenia. Przy ul. Kościelnej okazały wiąz szypułkowy o obw. pnia 390 cm, a w pobliżu stadionu lipa drobnolistna o obw. pnia 510 cm.

5 km na pd. zach. Targowisko. Według nie potwierdzonych przekazów parafia rzymskokatolicka została erygowana tu w 1293 r., a pierwszy kościół istniał tu już w XI w.
Tutaj pracował jako korepetytor młody Aleksander Głowacki (późniejszy pisarz znany jako Bolesław Prus).

Kościół paraf. św. Tomasza z Cantenburry, Biskupa i Męczennika oraz św. Małgorzaty, drewniany, wzniesiony w l. 1746-50, przebudowany w l. 1923-30 r., wewnątrz otynkowany. Jednonawowy, z prezbiterium zamkniętym trójbocznie. W ołtarzu głównym obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z XVII w., w ołtarzu bocznym obraz Świętej Rodziny z pocz. XVII w. Obok kościoła drewniana dzwonnica z XVIII w., przebudowana po 1920 r.

TARNAWA DUŻA

Drewniany dworek z 1918 r. w otoczeniu resztek parku.